Ο Μάρκος υπουργός ή Οι πρωθυπουργοί

Ο Μάρκος υπουργός ή Οι πρωθυπουργοί
Μάρκου Βαμβακάρη
Ερμηνεία: Μάρκος Βαμβακάρης, άνοιξη 1936


Το τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη «Οι πρωθυπουργοί» γράφτηκε και κυκλοφόρησε την άνοιξη της φοβερής χρονιάς του 1936, λίγο μετά το θάνατο, στις 13 Απριλίου, του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Δεμερτζή από ανακοπή καρδιάς. Είχαν προηγηθεί δυο ακόμη θάνατοι πρωθυπουργών. Με χρονολογική σειρά, αναφέρω: Την 1η Φεβρουαρίου του 1936, του Γεωργίου Κονδύλη από καρδιά, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός το 1935 και στις 18 Μαρτίου του 1936 του Ελευθέριου Βενιζέλου, επίσης από καρδιά, ενώ είχε προηγηθεί βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ο Μάρκος στην αυτοβιογραφία του αναφέρει ότι τους πρωθυπουργούς τους τραγούδησε σε δίσκο πριν αναλάβει ο Μεταξάς και ότι πρόλαβε και το είπε γιατί μετά δεν θα περνούσε από την λογοκρισία. Ακόμη, ο Μάρκος αναρωτιόταν πως έγινε και αυτό και πέθαναν τέσσερις πέντε πρωθυπουργοί την ίδια χρονιά. Ο Μάρκος μιλάει για τέσσερις πέντε*, αλλά το τραγούδι γράφτηκε όπως είπαμε την άνοιξη του 1936, λίγο μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Δεμερτζή κι ενώ είχαν προηγηθεί, όπως προανέφερα, οι θάνατοι του Κονδύλη και του Βενιζέλου. Οι υπόλοιποι, πέθαναν μετά το τραγούδι, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Στις 17 Μαΐου του 1936 πεθαίνει ο Παναγής Τσαλδάρης από ανακοπή καρδιάς, πρωθυπουργός κατά περιόδους από το 1932 έως το 1935 (με μικρές διακοπές). Ακολουθεί στις 4 Αυγούστου του 1936 η δικτατορία του Μεταξά και μετά από ενάμιση μήνα, στις 16 Σεπτεμβρίου, πεθαίνει ο Αλέξανδρος Ζαΐμης, που διετέλεσε πρωθυπουργός το 1897 και κατά διαστήματα μεταξύ του 1915 – 1917 και 1926 – 1928, ενώ για πολλά χρόνια διετέλεσε και πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Στις 17 Νοεμβρίου του 1936 πεθαίνει από ανακοπή καρδιάς ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ο οποίος είχε διατελέσει για ένα δεκαήμερο πρωθυπουργός το 1932. Τη φοβερή χρονιά του 1936 λοιπόν, σημειώθηκαν συνολικά 6 θάνατοι διατελεσάντων πρωθυπουργών και μια δικτατορία.
* Η αυτοβιογραφία του γράφτηκε πολλά χρόνια αργότερα, οπότε ο Μάρκος γνώριζε ότι είχαν πεθάνει περισσότεροι από τρεις πρωθυπουργοί.

Επέθανε ο Κονδύλης μας
πάει και ο Βενιζέλος
την πούλεψε κι ο Δεμερτζής
που θα ‘φερνε ένα τέλος*.

Όσοι γίνουν πρωθυπουργοί
όλοι τους θα πεθάνουν
τους κυνηγάει ο λαός,
απ’ τα καλά που κάνουν.

Βάζω υποψηφιότητα
πρωθυπουργός να γίνω,
να κάθομαι τεμπέλικα
να τρώω και να πίνω.

Και ν’ ανεβαίνω στη Βουλή
εγώ να τους διατάζω,
να τους πατώ τον ναργιλέ
και να τους μαστουριάζω.

* Το πρώτο τετράστιχο δεν ακούγεται στον δίσκο

Αχερουσία

Αχερουσία
Σταύρου Ξαρχάκου – Νίκου Γκάτσου
Ερμηνεία: Σταμάτης Κόκοτας, 1970

Το τραγούδι «Αχερουσία» του Σταύρου Ξαρχάκου, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, αναφέρεται στην Αχερουσία λίμνη, που κατά τη μυθολογία μας, υπήρξε μια από τις εισόδους στον Άδη. Η Αχερουσία ήταν μια ελώδης λίμνη που απλωνόταν στην περιοχή της σημερινής Παραμυθιάς της Ηπείρου, στον ποταμό Αχέροντα. Σε ανασκαφές που άρχισαν το 1958 στην περιοχή ανακαλύφθηκε πάνω σ’ ένα λόφο το αρχαιότερο ελληνικό νεκρομαντείο, αυτό της Εφύρας. Σήμερα το έλος έχει αποξηρανθεί με τεχνητά μέσα και αποτελεί μια από τις ευφορότερες περιοχές της Ηπείρου, γνωστή ως Φανάρι.
Η Αχερουσία λίμνη, σύμφωνα με τη μυθολογία, ήταν η πιο γνωστή από τις εισόδους για το Βασίλειο του σκοτεινού Άδη. Με αυτό τον τρόπο η φαντασία των αρχαίων Ελλήνων έπλασε το σκηνικό για το ταξίδι της αναχώρησης των νεκρών…
Ο Χάροντας, ακοίμητος οδηγός, σκληρός, αμείλικτος και σκυθρωπός, περίμενε στην όχθη για να μεταφέρει με τη βάρκα του, μέσα στην ομίχλη και το βούρκο των ποταμών, τις ψυχές στην αντίπερα όχθη, παίρνοντας ως αμοιβή τον οβολό, ένα μικρό νόμισμα των αρχαίων που οι ζωντανοί έβαζαν στο στόμα των νεκρών για να πληρώσουν τα πορθμεία της μετάβασης στον άλλο κόσμο – έθιμο που συναντάμε ακόμα και σήμερα σε ορισμένες περιοχές… Επίσης, τοποθετούσαν δίπλα στο σώμα του νεκρού ένα γλυκό, με το οποίο θα ξεγελούσε τον Κέρβερο, τον φοβερό τρικέφαλο σκύλο – φύλακα του Άδη.
Στον Κάτω Κόσμο οι ψυχές δικάζονταν από τον μεγάλο κριτή, τον Άδη, και τους τρεις δίκαιους μυθικούς ηγεμόνες, τον Μίνωα, τον Ραδάμανθη και τον Αιακό. Ανάλογα λοιπόν με το τι είχε καμωμένα ο καθένας στη ζωή του, έβγαινε και η απόφαση του δικαστηρίου. Οι δίκαιοι πήγαιναν στα Ηλύσια Πεδία ή στα νησιά των Μακάρων και οι άδικοι στα Τάρταρα, που βρίσκονταν στα έγκατα της γης και αποτελούσαν τόπο μαρτυρίου. Για τον μάταιο και αμαρτωλό τούτο κόσμο, για το κυνήγι του πλούτου και της δόξας έγραψε ο Γκάτσος την «Αχερουσία», που όλοι κάποια στιγμή, θέλοντας και μη θα διαβούμε…

Καράβια ταξιδεύουν στην Κίνα στην Ασία
κι ένα μικρό πλεούμενο για την Αχερουσία

Κόσμος το βλέπει στο γιαλό και κείνο προχωράει
χιλιάδες οι αμαρτωλοί κι ο Άδης δεν χωράει

Τρέχει παλεύει ο άνθρωπος και χάνει το μυαλό του
για το σκυλί τον κέρβερο να βρει τον οβολό του

Δόξα και πλούτη και ομορφιά και της ζωής το ψέμαόλα βουλιάζουν κάποτε στου Αχέροντα το ρέμα